TIJDREIZEN

DE BINNENROTTE

Op een kaart uit 1340 is het dorpje te zien dat ontstond langs de Rotte die uitmonde in de maas. In de middeleeuwen vormde aan de Rotte de nederzetting Rotta. Door overstromingen van de Rotte in de twaalfde eeuw werd het gebied echter onbewoonbaar. In 1270 werd bij de monding van de Rotte een 400 meter lange dam in de rivier gelegd, om het Maaswater buiten te houden. Het Rottewater kon via sluizen in de dam vrij uitstromen. De dam die vrijwel onmiddellijk werd bebouwd, vormt de oorsprong van Rotterdam. Na verloop van tijd werd deze dam de Hoogstraat genoemd.



De stad ontwikkelde zich binnen een driehoekige ruimte tussen Coolsingel, Goudsesingel en de Nieuwe Maas, een oppervlakte die niet meer bedroeg dan 140 hectare. Eind 17de eeuw woonde er 50.000 mensen, een overbevolkte stad. Pas na 1825 zou Rotterdam zich buiten deze grenzen gaan uitbreiden.



In 1871 werd de Binnenrotte (de Rotte binnen de Stadsdriehoek van Rotterdam) gedempt voor de aanleg van een spoorviaduct.
Het centrum van Rotterdam kreegt steeds meer allure. De stadswallen waren al afgebroken, maar de singels die eveneens deel uitmaken van vroegere verdedigingswerken, lagen er nog. Deze werden nu grotendeels gedempt om meer ruimte te maken, onder meer voor het sterk toegenomen verkeer. Havenbaronnen en de gemeente investeerden in prestigieuze gebouwen.





Een teruggevonden filmpje over Rotterdam in de jaren 1920-30:

14 mei 1940
In de tweede wereldoorlog bombardeerde de Duitse bezetter Rotterdam, slechts twintig minuten in de middag van 14de mei 1940: maar met een vernietigende uitwerking. Ook door de brand die in het hart van Rotterdam ontstond, werden meer dan 24.000 woningen in de as gelegd. Officieel vonden ongeveer 800 mensen de dood en 80.000 Rotterdammers werden dakloos. Waarschijnlijk zijn er veel meer dan 800 mensen omgekomen: lees het oogverslag van Herman Romer “bij heldere hemel”.
Na het bombardement en de brand was er weinig over van het historische hart. De Rotterdamse NSB'er Jan Koelinga maakte daags na het bombardement een vier minuten durende film van de verwoestingen:


Na de oorlog begint de wederopbouw. In een drang naar vernieuwing en modernisering worden veel beschadigde gebouwen niet hersteld, maar gesloopt. Uiteindelijk is er weinig terug te vinden van het oorspronkelijke hart. Maar Rotterdam is een werkmansstad, althans dat is het imago. “Niet lullen maar poetsen”. In beginsel trots op wat er weer is neergezet na de wederopbouw, en niet al te veel terugkijken en terugverlangen naar het oude. Of toch?

De Rotte
Er is een initiatief om de Rotte weer door het hart te laten stromen. Lees daarvoor een artikel van RTV Rijnmond. Dat kan nu, omdat het spoor over de Binnenrotte in 1993 is gesloopt en er een tochtig gat is ontstaan.
Belangrijk vind ik wel om de markt van de Binnenrotte goed in te passen in een nieuw plan. In de tijd dat ik in Rotterdam woonde was ik wekelijks terug te vinden op deze mart onder het spoorviaduct: meuk, maar ook groente/fruit en aansluitend de boekenmarkt. Gezellig en het heeft een warme plek in mijn hart.



Dus het water uit de Rotte terugleiden door het hart van Rotterdam. En waarom zou je dan niet iets creatiefs doen met 1 van de sluizen die nog onder de grond bewaard worden. Uit de lijst van archeologisch belangrijke plaatsen in Rotterdam (Burgemeester en Wethouders, 2003) het volgende verslag:
“Rotterdam is ontstaan aan de dam in de Rotte, die zich bevindt ter hoogte van de huidige Hoogstraat. De dam is rond 1270 aangelegd en werd voorzien van een aantal sluizen, die zorgden voor de afwatering van de Rotte op de Nieuwe Maas. Uit het archeologisch onderzoek van het BOOR in het tracé van de Willemsspoortunnel blijkt dat men vrijwel direct na de aanleg van de dam erop is gaan wonen. De houten sluizen, bestaande uit een reeks gebinten, waren in die tijd aan de bovenzijde nog open. Later, nadat de bebouwing toenam en de dam werd verbreed, kwamen de sluizen geheel onder de straat te liggen.



In de 16de eeuw werden de sluizen, met uitzondering van de vloer en de deuren, geheel uit steen opgetrokken. Momenteel zijn 10 sluizen, die overigens niet gelijktijdig hebben gefunctioneerd, in de Hoogstraat bekend.
Vóór 1942 zijn incidenteel waarnemingen en meldingen gedaan die betrekking hebben op de restanten van de sluizen in de Hoogstraat. Het vrijleggen en documenteren van zeven sluizen vond in 1942 en 1943 plaats tijdens het puinruimen en de egalisatiewerkzaamheden na het bombardement van mei 1940. (...)
Resten van de oudste delen van de sluizen en de dam zijn in de ondergrond bewaard gebleven. Tijdens het archeologisch onderzoek in het tracé van de Willemsspoortunnel werd door het BOOR in 1991 de resten van een tot dan toe onbekende 13de-eeuwse sluis aangetroffen, die grotendeels uit hergebruikt scheepshout was vervaardigd. De vondst vormde de aanleiding voor hernieuwde aandacht voor het in de oorlogsjaren uitgevoerde onderzoek.”