DELTA BLUES

Vaudeville, de Blues, Ma Rainey en Bessie Smith

Wat is Vaudeville? Vaudeville was een theatraal variete-genre in de Verenigde Staten en Canada in de vroege jaren 1880 tot in de vroege jaren 1930. Elk optreden bestond uit een reeks afzonderlijke, niet met elkaar verbonden acts. Zo waren te zien: populaire en klassieke musici, dansers, komieken, getrainde dieren, goochelaars, vrouwelijke en mannelijke imitators, acrobaten, liedjes met geprojecteerd beeldmateriaal, jongleurs, één-acters of scènes uit toneelstukken, atleten, lezingen van beroemdheden, minstrelen en films.
Vaudeville ontwikkelde zich uit vele bronnen, waaronder het concert salon, minnezang, freakshows, medicine shows, dime museum en het literair burleske. Onder de naam “het hart van de Amerikaanse showbusiness” was vaudeville één van de meest populaire vormen van entertainment in Amerika gedurende meerdere decennia.
De herkomst van Vaudeville is onduidelijk, in de Franse cultuur is er geen direkte aanwijzing waarmee de betekenis verklaard kan worden. De shows zouden weinig verschillen van het grovere materiaal dat in vroeger, rondreizend vermaak werd vertoond. De pseudo Franse term voor dit vermaak was misschien wel het vernislaagje om een schijn respectabiliteit te creëren om de groeiende middenklasse te bereiken.

Ma Rainey

“You don't sing to feel better. You sing 'cause that's a way of understanding life.”
Geboren als Gertrude Pridgett op 26 april 1886 in Columbus - Georgia, werd Ma Rainey de eerste, populaire entertainster van authentieke blues in de beginfase van de blues begin 20ste eeuw. Ze nam de blues op in haar repertoire, ze trad op tijdens de eerste drie decennia van de 20e eeuw en genoot massale populariteit in de bluesrage in die tijd.
Zij werd geboren in een showbizz familie die in “minstrel shows” optraden. Ze verscheen voor het eerst op het podium in 1900, met zang en dans in de “minstrel en vaudeville” podium revues. In 1902 trouwde ze met de entertainer William 'Pa' Rainey en vanaf dat moment werd ze bekend als Ma Rainey. Het echtpaar vormden een zang- en dansact waarin Blues en populaire liedjes waren opgenomen. Ze toerde door het land, maar vooral in het zuiden werd ze een populaire attractie: bij het Tolliver's Circus, The Musical Extravaganza en The Rabbit Foot Minstrels. Rainey raakte bevriend met een jonge Bessie Smith. In de jaren 1920 was Ma Rainey een solo-ster van de TOBA vaudeville circuit. Het was in 1923 dat Ma Rainey een platencontract tekende met Paramount, met de titel “Moeder van de Blues”.
Zie haar discografie.

Bessie Smith

Zij is bekend geworden met de titel “Empress of the Blues”, de keizerin. Tijdens de jaren 1920 zou er geen zangeres in Amerika populairder zijn dan zij.
Zij is in armoede geboren rond 1894, ze was een van de zeven kinderen van een baptistenpredikant. Bessie's ouders en twee broers stierven toen ze negen jaar was. Een oudere zus Viola nam de opvoeding over. Viola was zelf nog tiener en moest ook al op een kind van haar zelf passen. Dat het zware tijden waren, vertelde ook nog een halfzus van Bessie, Mary: “Ik (Mary) verliet op haar 13de het huis omdat ik genoeg had van al die mishandelingen en ik ging vermond als jongetje in de kleren van m'n broer werken bij het circus”.
Bessie ging met haar gitaarspelende broer Andrew de straat op om geld te verdienen voor het gezin. In 1912 kon ze als zangeres en danseres mee met een muzikale groep van Moses Stokes waar haar broer Clarance in participeerde. Daar leerde ze Gertrude Ma Rainey kennen. Ma werd haar mentor en zij ontwikkelden een (hechte) vriendschap. Bessie bleef bij Ma's show tot 1915. In dat jaar werd Bessie lid van het TOBA vaudeville-circuit en bouwde geleidelijk aan haar eigen show. Begin 1920 was zij een van de meest populaire blueszangers in vaudeville.
In eerste instantie werd haar stem beschouwd als te rauw voor de platenmarkt. Maar in 1923 kreeg ze toch een contract via een race-record van Columbia Records. Haar platen werden massaal verkocht. Ze toerde naar grote steden in een privé treincoupé en trad op voor talrijk publiek in clubs en theaters. Hoewel haar stem grof zou zijn, werd het ervaren als een opvallende, aantrekkelijke stem die diepe emoties kon weergeven. Ze wist ook wat ze zong, over het rauwe leven, de armoede, werkloosheid, seksuele relaties of alcoholisme. Haar blues is stevig verankerd in de Afro-amerikaanse tradities.
Van Bessie is ook bekend dat ze geen fijnzinnige vrouw was. Ze was gewelddadig bij tijd en wijle, dronk veel (van jongs af aan), was soms bandeloos. Zij leefde excessief en vocht voor haar zelfbeschikking. Bessie werd een symbool voor haar Afro-amerikaase fans: zij werd representatief voor het triomf dat zij had over de witte overheersing in de entertainment business. Zij werd de hoop voor onderdrukte vrouwen en voor ontelbare andere zangeressen. Eén daarvan, Janis Joplin, kocht 33 jaar na Bessie's overlijden een steen voor haar graf.